Sosyal konutların mimarı Erdoğan

Kahramanmaraş depremlerinde önemi daha da iyi anlaşılan TOKİ konutları, milyonlarca vatandaşın hem canını hem de cebini korudu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanlığı (İBB) döneminde Kiptaş ile başlattığı ve Başbakan olduktan sonra TOKİ ile bütün Türkiye’ye yaydığı model ile özellikle dar gelirli vatandaşlar ev sahibi yapıldı. Birçok ülkenin örnek aldığı TOKİ ve Kiptaş konut üretim modelinin temeli, Erdoğan’ın 1994’teki yerel seçimlerde Başkan seçilmesinin ardından atıldı. 30 yıl önce başlatılan sosyal konut seferberliği ile şimdiye kadar Kiptaş 80 bin, TOKİ ise 1 milyon 180 bin konut üretti.

Sosyal konut projelerinin mimarı Erdoğan, 27 Mart 1994 tarihinde Refah Partisi adayı olarak İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı seçildikten sonra, masaya yatırdığı konulardan biri de dar gelirli vatandaşa uygun maliyetle ve depreme dayanıklı konutlar üretmek oldu. Başkan Erdoğan; kendisinden önceki dönemlerde (1987 yılında) yabancı sermaye ortaklığıyla kurulan İMAR WEIDLEPLAN’ı yeniden yapılandırarak tamamen İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nin bir iştiraki haline getirdi. İstanbul Konut İmar Plan Sanayi ve Ticaret A.Ş. (KİPTAŞ)’yi kuran Erdoğan, ilerleyen yıllarda büyük bir dalgaya dönüşecek sosyal konut ihtiyacını giderecek önemli hamlenin ilk adımını atmış oldu.

Kiptaş’ın İstanbul’da inşa ettiği ilk sosyal konut projesi Başakşehir 1. Etap Sitesi oldu. Bugün ilçeye adını veren Başakşehir konutlarını Kağıthane ve Pendik’te inşa edilen Hilal Konutları takip etti. Dalga dalga büyüyen konut üretme çabası, zamanla İstanbul’un bütün ilçelerine yayıldı. Kiptaş, bugüne kadar İstanbul’un muhtelif bölgelerinde 80 binin üzerinde konut yaptı. Bunun yaklaşık 74 bini Refah, Fazilet ve AK Partili belediye başkanları döneminde tamamlanarak teslim edildi.

TOKİ, 8. Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın talimatlarıyla 1984 yılında Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığı adı ile kurulmuştu. Ancak, zaman içinde yaşanan mevzuat sorunlarıyla kurum atıl kaldı. 1993 yılında Toplu Konut Fonu’nun Genel Bütçe kapsamına alınmasıyla İdare kaynakları azaldı. Bu nedenle TOKİ’nin üretim faaliyetleri aksayınca Türkiye’nin nitelikli konut ihtiyacı tam olarak karşılanamadı. 17 Ağustos 1999 tarihinde yaşanan Marmara depremiyle bir kez daha kamunun konut yapımındaki işlevi ve eksiklikleri gündeme geldi. Toplu Konut İdaresi, kurulduğu tarihten 2002 yılına kadar 19 yılda sadece 43 bin 145 konutu tamamlayabildi.

Erdoğan, İstanbul’da uyguladığı sosyal konut üretme modelini, Başbakan ve Cumhurbaşkanı olarak görev yaptığı 21 yılda 81 ile ve 100’lerce ilçeye yayarak sürdürdü. 2002 yılında Erdoğan liderliğindeki kadrolarla tek başına iktidar olan AK Parti Hükümeti, planlı kentleşme ve konut seferberliğini başlatarak TOKİ’yi yeni bir vizyona kavuşturdu. Öyle ki aradan geçen 21 yılda TOKİ, 1 milyon 180 bin konut üreterek dünyada model olmayı başardı.

Türkiye’nin konut ihtiyacını karşılamak üzere daha büyük planlar yapan TOKİ, Cumhuriyetin 100’ncü yılında Cumhuriyet tarihinin en büyük sosyal konut hamlesini başlattı. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın 13 Eylül 2022’de açıkladığı “İlk Evim İlk İş Yerim” projesinin 81 ildeki tüm kuraları çekilerek 250 bin hak sahibi belirlendi. Şimdiye kadar onlarca ilde ‘İlk Evim’ projesi kapsamındaki konutların temelleri atıldı. 81 ilde 2023-2028 arasını kapsayan 5 yıllık süreçte 500 bin sosyal konut, 1 milyon konut amaçlı arsa ve 50 bin iş yeri yapılacak.

Kahramanmaraş merkezli depremler nedeniyle yıkıma uğrayan 11 ile öncelik tanıyan TOKİ, sağlam ve yeni konutlar için de çalışmalarını sürdürüyor. 1 yıl içerisinde 319 bin, toplamda ise 650 bin konut yapılıp, depremzede vatandaşlara teslim edilecek. Asrın felaketinin ardından geçen 75 günde 100 bin konutun temeli atıldı. Mayıs ayında 319 bin deprem konutunun inşaatı başlamış olacak.

Türkiye genelinde yaklaşık 5 milyon kişi, Toplu Konut İdaresi Başkanlığı’nca inşa edilen konutlarda oturuyor. Konutlar, doğal afetlere dayanıklı, çağdaş yaşamla uyumlu, mahalle kültürünün yaşatılacağı, vatandaşların tabiatla buluşacağı, aile ve komşuluk ilişkilerinin canlı tutulacağı yatay mimari anlayışıyla üretiliyor. TOKİ tarafından konut ihtiyacını karşılamanın yanında cami, okul, dükkan ve sosyal donatıların olduğu yeni yerleşim alanları da oluşturuluyor.