Ünlü iktisatçı Mahfi Eğilmez, seçimlerden sonra herkesin merak ettiği sorunun cevabını paylaştı.
Bugüne kadar iktidarın sorun olduğunu kabul etmediği ekonomide, Cumhurbaşkanı Erdoğan 20 yılın ardından yeniden seçilmeleri halinde, sorunları ancak kendilerinin düzeltebileceğini söyleyerek ekonomideki halin iyi olmadığını kabul ederken, bir plan çizmiyor.
Millet İttifakı ve adayı Kemal Kılıçdaroğlu ise çalışmalarını tamamlamış, projelerinin, kadrolarının ve kaynaklarının hazır olduğunu söyleyerek ekonomide normalleşme vaat ediyor.
Peki, ‘istenirse’ ekonomi ne kadar sürede düzelecek? İşte Eğilmez, iki senaryoyla buna cevap veriyor.
Kaynak: https://www.mahfiegilmez.com/2023/05/…
Ekonomiden anlaşılanın sadece enflasyon, büyüme, cari açık kavramlarını içermesi halinde 2-3 yılda düzelebileceğini öngören Eğilmez, ekliyor:
Seçim sürecinde vaat edilenler, harcamalar, KKM, Varlık Fonu’na dahil kamu kuruluşlarının durumu, depremin ekonomik yükü, bütçe açığındaki artış ve ‘umutsuzluk’ kısımlarını katara ‘ekonomi politikası uygulamanın ne kadar zor olacağını’ da söylüyor.
Bir de iktidar değişirse bugüne kadar bilinmeyen ve ortaya çıkacak yüklerle verilerdeki tahribata da değinen Eğilmez, “ekonomideki enkazın büyüklüğünün” şu dönem tam olarak bilenmeyebileceğini de anlatıyor.
Bunları dikkate alarak ekonominin sadece faiz artışı, bir miktar yabancı yatırımcı girişiyle düzelmeyeceğini söylüyor. Toplumda ‘kemer sıkma’ tabir edilen bir döneme girilebileceğine dair uyarıyor.
Türkiye’nin dünyadaki ekonomik bağlamda en riskli ülkeler arasında yer aldığını hatırlatan ünlü ekonomist, yabancı yatırımcı gelmesini geçip, yüksek borç oranlarında dahi kaynak bulmakta sıkıntı olduğunu belirtiyor.
Mahfi eğilmez soruyor: Kırk katır mı kırk satır mı? Ya ciddi kemer sıkacağız ya da bu enkazı toparlayamayacağız.
İktidar ve muhalefet için de ‘bol keseden vaatler’ verdiklerini söylerken, Thomas Sowell’in bir sözünü hatırlatıyor:
“Ekonomide ilk ders kıtlıktır. Buna göre istekleri karşılamakta kullanılan her şey kıttır. Siyasetteki ilk ders ise ekonomideki ilk dersin dikkate alınmamasıdır.”
Gelelim gerçekten ekonominin ne zaman düzeleceğine:
Tarım, hayvancılık alanlarında son yirmi yılda geriye gittiğimizi söyleyen Eğilmez, gıda fiyatlarındaki artışların nedeninin de sadece maliyetler ve talep olmadığını, çiftçi ve hayvancıların üretimi bırakması olduğunu da söylüyor. Normale dönmesi için de 10 yıl süre veriyor.
Hukukun üstünlüğü, adaletin sağlanması, yargı sisteminin oturmasının da yıllar alacağını, bürokrasinin, normale dönmesinin “sanıldığı kadar kolay” olmadığını, eğitimdeki gerilemenin 20 yirmi yıl kadar bir sürede düzelebileceğini belirtiyor.
Dış politikadaki yalnızlığın, Avrupa’ya vize alma sorunlarının, yeşil pasaportların sorun olmasının yani uluslararası itibarın düzelmesinin, mülteci sorununun taşınamayacak durumda olmasının uzun zaman alacağını belirtiyor.
Özetle sorunun sadece enflasyon, cari açık başlıkları olması çözümü kolaylaştırırken, geçmişte de 1-2 yıl sürdüğünü belirtiyor deneyimli iktisatçı.
Ancak ana sorunun ekonomiden ziyade “çevresi” olduğunu, ve bunların uzun zaman alacağını, bu sorunlar tam olarak çözülmeden de ekonomideki düzelmenin kalıcı olmayacağını belirtiyor.
